เขาปู่เขาย่า เป็นนิทานประเภทอธิบายสถานที่ในท้องที่จังหวัดพัทลุง และเป็นนิทานที่รู้จักกันแพร่หลายทั่วไป
มีเรื่องกล่าวว่า ในสมัยก่อนมีคนเพียงสองคนอยู่กินด้วยกัน คือ ปู่กับย่า อาศัยอยู่ตามสุมทุมพุ่มไม้ ต่อมามีลูกด้วยกัน ๕ คน คือ โต๊ะบุญ แต่เป็นมุสลิมพูดภาษาไทยไม่ได้ คนที่ ๒ ชื่อ ป้าเจ้ เป็นมุสลิม คนที่ ๓ ชื่อป้าแหร้ เป็นมุสลิม คนที่ ๔ ชื่อไชยบุรี คนนี้เป็นไทยพุทธ สามารถพูดจากับพ่อแม่รู้เรื่อง คนที่ ๕ ชื่อญาโฮ้ง คนนี้เป็นคนจีนพูดภาษาไทยไม่ได้ พ่อแม่จึงมีลูกที่พูดถึง ๓ ภาษา คือ ไทย จีน มลายู เกิดความหนักใจเพราะพูดกันไม่รู้เรื่อง ปู่กับย่าเลยหนีไปอยู่ที่ปัตตานี ลูกเกิดความคิดถึงก็ชวนกันออกติดตามผ่านเมืองสงขลาจนไปพบปู่และย่า ปู่กับย่าทนคำอ้อนวอนของลูกไม่ได้ก็กลับมาอยู่ที่เดิม ฝ่ายโต๊ะบุญ ป้าเจ้ ป้าแหร้ ญาโฮ้ง ปรึกษากันว่า พวกเขาทั้ง ๔ คนพูดจากับพ่อแม่ไม่รู้เรื่องก็เลยมอบทรัพย์สมบัติให้ไชยบุรี แล้วพากันไปอยู่ที่อื่น ต่อมาไชยบุรีได้ครองเมือง เรียกว่า เมืองไชยบุรี เมื่อบุคคลทั้งหมดถึงแก่กรรมแล้วก็กลายเป็นธาตุหิน คือ เขาปู่เขาย่า เขาป้าแหร้ อยู่ในท้องที่กิ่งอำเภอศรีบรรพต เขาชัยบุรี (เขาเมือง) เขาป้าเจ้ เขาโต๊ะบุญ อยู่ในท้องที่อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง เขาพญาโฮ้ง อยู่ในอำเภอกงหรา จังหวัดพัทลุง (พิทยา บุษรารัตน์)